Anahtar Kelimeler; ihalenin iptali, ihtiyacın ivedi olmaması, tek geçerli teklif
İtirazen Şikayet Konusu; İdarenin ihaleyi iptal edebilmesine ilişkin takdir yetkisinin mutlak ve sınırsız olarak düzenlenmediği, idarenin takdir yetkisinin, bahse konu Kanun’unda yer alan temel ilkeler, kamu yararı ve hizmet gerekleri gözetilerek kullanılması ve somut olaya ilişkin koşulların dikkate alınarak idarece karar verilmesi gerektiği, bu kapsamda; idarenin iptal gerekçesinin aksine, başvuruya konu ihalenin ilgili kısmında tek geçerli teklif olmasının söz konusu ihalede rekabet ortamının oluşmadığını anlamına gelmeyeceği, ihalenin tüm kısımlarına toplam 21 isteklinin teklif verdiği göz önüne alındığında, anılan Kanun’da ifade edilen temel ilkeler çerçevesinde ihale koşullarının oluştuğunun anlaşıldığı, bunun yanı sıra, ihale konusu edilen cihazın yüksek katma değerli teknolojik bir ürün olması nedeniyle ihalede teklif sayısının az olmasının olağan olduğu, iptal edilen ihale kısmına taraflarınca teklif edilen bedelin idarenin belirlediği yaklaşık maliyetten düşük bir bedelde ve rekabetçi bir fiyat olduğu, ihale tarihinden sözleşme tarihine kadar geçecek sürede yaşanacak kur dalgalanmaları nedeniyle ilgili cihazın fiyatının artacağı, ihale konusu alıma ilişkin diğer idarelerin yaptığı ihalelerin sözleşme fiyatları ile teklif ettikleri bedel karşılaştırıldığında bu hususun anlaşılabileceği, diğer taraftan; 51 kısımdan oluşan başvuruya konu ihalenin 25 kısmında tek istekli tarafından teklif sunulmasına rağmen, bu kısımların iptal edilmeyerek yalnızca kendilerinin teklif sunduğu kısmın rekabet oluşmadığı gerekçesiyle iptal edildiği, bu durumun anılan Kanun’da yer alan temel ilkelerden olan eşit muamele ilkesine aykırılık teşkil ettiği, üstelik, bu kısımların 12’sinde ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak belirlenen isteklilerinin sundukları tekliflerinin ilgili kısmın yaklaşık maliyetinden yüksek bir bedelde olduğu, ayrıca, idarece şikayetlerine verilen cevabi yazıda alıma konu edilen cihazın ivedi bir ihtiyaç olmadığının iptal gerekçesi olarak gösterildiği, söz konusu hususun idarece ihtiyacın belirlenmesi aşamasına yönelik olduğu, bu gerekçenin ihale sürecinden önce dikkate alınması gerektiği iddialarına yer verilmiştir.
Kamu İhale Kurulu Kararı Özeti; 18.08.2021 tarihli ve 2021/UM.II-1566 sayılı kararına göre; Mevzuat hüküm ve düzenlemelerinden; idarelerin ihalelerde saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu oldukları, ihale komisyonu kararı üzerine idarenin, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbest olduğu, ancak bu takdir yetkisinin sınırsız olmayıp kanunun temel ilkelerine uygun olarak kamu yararı ve hizmet gerekleri ile sınırlı olduğu anlaşılmaktadır. İhalenin iptal edilmesine ilişkin işlemlerin gerçekleştirilmesinde takdir yetkisinin, gerekçe belirtilmek suretiyle kullanımı bu işlemin hukuka uygunluğu noktasında önem arz etmekte olup, anılan Kanun’da ihalenin iptal edilmesi durumunda isteklilere gerekçeleri belirtilmek suretiyle bildirim yapılması gerektiği ifade edilmiştir.
İhale işlem dosyasının incelenmesi neticesinde; başvuruya konu ihalenin her bir kısmının kendi içerisinde, başka bir deyişle; ilgili kısımlara ilişkin yaklaşık maliyet, teklif bedelleri, ihale konusu edilen ihtiyaç gibi hususlar dikkate alınarak değerlendirilmesi gerektiği, bu çerçevede; başvuru sahibinin iddiasının aksine, ihalenin “bilgisayarlı tomografi cihazı” başlıklı 51’inci kısmının idarece iptal edilmesine rağmen, anılan ihalenin diğer kısımlarının iptal edilmemesinin eşit muamele ilkesine aykırılık teşkil etmeyeceği,
İhalenin başvuru konusu edilen kısmına ilişkin iptal gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme neticesinde; söz konusu kısma ilişkin tek geçerli teklifin sunulduğu, tek teklif veren başvuru sahibinin teklif bedeli yaklaşık maliyet bedelinin altında olmakla birlikte, yaklaşık maliyete oldukça yakın bir bedel olduğu, Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesinde yer alan temel ilkelerden “ihtiyacın uygun şartlarla karşılanması”, “kaynakların verimli kullanılması” ve “ihalede rekabet ortamının sağlanması” ilkelerinin idareler tarafından gözetilmesi gerektiği, ihale komisyonu kararında ifade edilen “rekabet ortamının oluşmadığına” ve idarece şikâyete cevap yazısında belirtilen “ihtiyacın ivedi nitelikte olmadığına” ilişkin iptal gerekçelerinin; temel ilkelerin gerçekleştirilmesi açısından yapılan bir değerlendirme neticesinde alındığı, inceleme konusu ihalede yaklaşık maliyetin idarece piyasa araştırması yapılmak suretiyle mevzuata uygun olarak hesaplandığı, başvuru sahibi tarafından sunulan teklifin, idarenin mali işleyişi açısından değerlendirilerek ekonomik açıdan avantajlı bir teklif olarak görülmeyerek reddedilmesi ve bu doğrultuda kaynakların verimli kullanılması ve ihtiyacın uygun şartlarla karşılanması gerektiği hususlarının da idarece iptal gerekçeleri açısından dikkate alınmasının Kanun koyucu tarafından idarelere tanınan bütün tekliflerin reddedilerek ihalenin iptal edilmesi serbestisi içerisinde olduğu, bu çerçevede, idarece başvuruya konu ihalenin belirtilen gerekçeler ile iptal edilmesinde kamu ihale mevzuatına aykırılık bulunmadığı anlaşıldığından; başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
Mehmet ATASEVER
Kamu İhale Kurulu Eski Üyesi/ Akademisyen
